Bir yıl daha geride kalırken, Sinedebiyatro’da ilk kez kapsamlı bir edebiyat derlemesi yayınlanıyor. “2014 Yılının En Önemli 10 Edebiyat Olayı” ile birlikte edebiyat ödülleri, okuduğum en iyi kitaplar, beklentileri karşılamayanlar, alınıp da okunmayanlar, keşke alıp okusam dediklerim tekmili birden hepsi bu yazıda!

Hatırlatmaya gerek yok belki ama listelemek çağımızın vebası olduğu için yine de söyleyeyim. Listeler tamamen kişiseldir; ödüller, yılın edebiyat olayları ve okumadığım kitapları da göz ardı etmeden olabildiğince kapsamlı seçimler yapmaya çalışsam da yine de dışarıda kalanlar, aklıma gelmeyenler yahut buraya almaya gerek görmediğim kitaplar olabilir. Ama 25 kitaplık bu liste de hiç fena olmadı sanki?

• Önemli Ödüller

1. Dünyadan: Goncourt (Fransa): Lydie Salvayre, Pas Pleurer / Pullitzer (ABD): Donna Tartt, The Goldfinch / Man Booker (İngiltere): Richard Flanagan, The Narrow Road to the Deep North / Nobel Edebiyat Ödülü: Patrick Mondiano / AB Edebiyat Ödülü (Türkiye): Birgül Oğuz, Hah
2. Türkiye’den: Yunus Nadi Öykü Ödülü: Başar Başarır, Teklifinizle İlgilenmiyorum / Yunus Nadi Roman Ödülü: Mehmet Zaman, General Uçtu / Sedat Simavi Edebiyat Ödülü: Murat Gülsoy, Gölgeler ve Hayaller Şehrinde / Orhan Kemal Roman Ödülü: Hamdi Koç, Çıplak ve Yalnız / Orhan Kemal Öykü Ödülü: Fuat Sevimay, Ara Nağme / Sait Faik Hikâye Armağanı: Mahir Ünsal Eriş, Olduğu Kadar Güzeldik / Duygu Asena Roman Ödülü: Jale Sancak, Fırtına Takvimi / Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü: Kemal Varol, Haw / Haldun Taner Öykü Ödülü: Berna Durmaz, Bir Fasit Daire / Dünya Kitap – Yılın Telif Kitabı: Faruk Duman, Köpekler İçin Gece Müziği

Aşağıdaki kitapları seçerken 2014 yılında ilk kez yayınlanan yerli ve yabancı kitapları listelemeye özen gösterdim. Ödül listelerinde gördüğünüz kimi kitaplar 2013 yılında yayınlandığı için değerlendirmeye dahil etmedim. Nihai listeyi oluştururken hem bu yıl satın aldığım kitapları, hem de Sabitfikir’e Göre 2014’ün Öne Çıkan 50 Romanı ve Radikal Kitap’a Göre 2014’ün 100 Kitabı listelerini gözden geçirdim. Listede roman, öykü, deneme, inceleme, söyleşi ve biyografi kitapları yer alıyor. Ancak hakim olmadığım bir alan olduğu için şiir kitaplarını dahil etmedim. Lafı uzatmadan sizleri “Yılın Öne Çıkan Kitapları” ile başbaşa bırakıyorum!

• Okuduğum En İyiler

1. Firar, Alice Munro; Can Yayınları, Öykü, Çeviren: Roza Hakmen: 2013 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandığında birçoğunuz gibi ben de Munro’yu tanımıyordum. İlk kez bu yıl Firar kitabını okudum ve şimdiye kadar öykü anlamında ne kadar eksik kaldığımı görüp şaşırdım. Kitapla ilgili değerlendirmem için bkz. “Firar: Alice (Munro) Harikalar Diyarında!“
2. Dünya Ağrısı, Ayfer Tunç; Can Yayınları, Roman: “Edebiyatımızın vicdanı” olan Ayfer Tunç’un yazarlığının yirmibeşinci yılında yayınlanan bu son romanı, tanıdığımız Tunç coğrafyasından sert rüzgarlar estiriyor. Bir maden kasabasında sıkışmışlığı, başka bir dünyanın mümkünlüğünü, ortaklaşamayan acılarımızı, tarihin utanç sayfalarını bir bir yüzümüze vurarak…
3. Haw, Kemal Varol; İletişim Yayınları, Roman: Ülkemizde 90’lı yıllarda yaşanan kanlı ve bol acılı savaşı hayali Arkanya ülkesinden bir mayın arama köpeğinin dilinden anlatan “Haw” öncelikle kapak tasarımı ve ismiyle, sonra aldığı ödülle ve son olarak da SabitFikir listesinde ilk sıraya yerleşmesiyle gönlüme ve kütüphaneme girdi. Okuduktan sonra bir kez daha “kurmacanın nelere kadir” olduğunu derinden hissettim.

• Beklediğim Kadar İyi Olmayanlar

1. Gölgeler ve Hayaller Şehrinde, Murat Gülsoy; Can Yayınları, Roman: Blogu okuyanlar bilir, en sevdiğim yazarlardandır Murat Gülsoy. Hal böyle olunca da beklentileri yüksek tuttuğumdan olsa gerek, Gülsoy’un bu “Beşir Fuad”lı, Geçmiş İstanbullu, tarihi romanı beni şaşkınlığa uğratmıştı. Belki de askerde, nöbet kulübesindeyken, beş günde okuyup bitirdiğim için olsa gerek Gülsoy’un diğer kitaplarından daha zayıf buldum bu son romanını.
2. Kafamda Bir Tuhaflık, Orhan Pamuk; Yapı Kredi Yayınları, Roman: Bu yılın en büyük “olay”larından birisi altı yıl sonra Orhan Pamuk’un yeni romanının yayınlanması oldu. Senenin başında yayınlanacağı söylenen ancak yazarın tercihi ile senenin son ayında çıkan Kafamda Bir Tuhaflık, bir anlamda Masumiyet Müzesi ile birlikte okunabilir. Ancak Orhan Pamuk’un bu romanda iyice belirgin olan “hissiyat” eksikliği, meselelerin ve karakterlerin hakikiliğini zedeliyor bana kalırsa. Son bir temennimi de ekleyeyim: “Lütfen Orhan Pamuk’u okuyup da, bir yazar olarak, onun edebiyatını eleştirelim!“
3. Galiz Kahraman, İhsan Oktay Anar; İletişim Yayınları, Roman: 2000’li yılların en dikkat çekici yazarlarının başında geliyor Anar. Kendine has dili, üslubu, kurgusu ve yarattığı atmosfer sayesinde ilk kitabından bugüne önemli bir okur kitlesi edinen yazar, bana sorarsanız ne yazık ki, kendini yenilemeden aynı üslubu yinelemekte. “İhsan Oktay Anar’ın ‘Yedinci Gün’ü” yazımda sorduğum soru halen geçerliliğini koruyor: İhsan Oktay Anar hep aynı romanı yazmaya devam mı edecek?
4. Deliduman, Emrah Serbes; İletişim Yayınları, Roman: Emrah Serbes, TV’de yayınlanan “Behzat Ç.” uyarlaması sayesinde çok geniş kitleler tarafından tanınan, sevilen ve okunan bir “genç yazar”. Bu denli “popüler” olunca ortaya koyacağınız her eleştiri bir ok gibi dönüp sizi vurabiliyor. Ama yine de şunun altını çizmek lazım, özellikle Deliduman, güncele verdiği referanslar ve “bıçkın edebiyat” anlayışı ile “has edebiyat”tan, özgün bir dil ve üsluptan uzak, muhtemelen gönüllere ve akıllara yer edemeyecek bir roman. Söylemek istediklerimi sabitfikir’den Fikri Sabit’in yazısı daha net ifade edebilir sanırım: “Çok sevdiğiniz yazar, bir gün berbat bir kitap yazarsa, sakın şaşırmayın. Nedeni pekala siz olabilirsiniz.“
5. Tanpınar’a Biraz Huzur Verelim, Oğuz Demiralp; Yapı Kredi Yayınları, Deneme: Demiralp en önemli edebiyat eleştirmenlerimizden birisi. Tanpınar üzerine yazdığı “Kutup Noktası” kitabı ile Tanpınar okumalarına yeni bir yön ve soluk vermiş bir isim. Tanpınar üzerine yazdığı ve daha önce çoğu yayınlanmış yazılarını bu kitapta bir araya getiren Demiralp, beni bu kitapta iki noktada hayalkırıklığına uğrattı. İlk olarak “Öztürkçeci” tavrıyla zaman zaman anlaşılmaz bölümler kaleme alan Demiralp, ikinci olarak Tanpınar’ın “ahlak anlayışı”nı da eleştirdiği tutuma yanaştığını fark etmeden eleştirebilmişti. Daha fazla bilgi için kitap hakkında Sinedebiyatro’da yayınlanan eleştiri yazısını okuyabilirsiniz: “Tanpınar’a Biraz Huzur Verelim” Mi? 

Aşağıya aldığım kitaplarıysa okumadığım için haklarında bir yorum yapmayı doğru bulmuyorum, zira başlıklar mesajı gayet iyi ifade ediyor zaten.

• Okunmak İçin Sıra Bekleyenler

1. Köpekler İçin Gece Müziği, Faruk Duman; Can Yayınları, Roman
2. Sevgili Hayat, Alice Munro; Can Yayınları, Öykü, Çeviren: Seçkin Selvi
3. Ayfer Tunç’la Karanlıkta Kelimeler, Handan İnci; Can Yayınları, Söyleşi
4. Geleceği Elinden Alınan Adam – Oğuz Atay, Sefa Kaplan; Doğan Kitap, Biyografi
5. Yapamam ve Yapmayacağım, Lydia Davis; Encore Yayınları, Öykü
6. Üstü Kalsın, Cemil Kavukçu; Can Yayınları, Öykü
7. Gözlerini Kaçırma, Irmak Zileli; Remzi Kitabevi, Roman 

• Alıp Okusam İyi Olurlar

1. Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha Da Yalnız, Hasan Ali Toptaş; İletişim Yayınları, İnceleme
2. Dert Dinleme Uzmanı, Adalet Ağaoğlu; Everest Yayınları, Roman
3. Ketum Kahraman, Maria Vargas Llosa; Can Yayınları, Roman
4. Türkiye’de Yazınsal Bilincin Oluşumu, Hasan Bülent Kahraman; Kapı Yayınları, Araştırma-İnceleme
5. Doğa Tarihi, Hakan Bıçakçı; İletişim Yayınları, Roman
6. Yüklük, Ahmet Büke; Can Yayınları, Öykü
7. Orpheus’un Şarkısı – Tanpınar’ın Romanlarında Aşk ve Kadın, Handan İnci; Yapı Kredi Yayınları, İnceleme
8. Sahilden Bostancı, Gül Ersoy; Sel Yayıncılık, Öykü
9. Kahraman Köpekler, Mario Bellatin; Notos Yayıncılık, Roman
10. Batı Kanonu, Harold Bloom; İthaki Yayınları, İnceleme

Hepinize kitap dolu, nitelikli edebiyatın, edebiyat tartışmalarının, etkinliklerin bolca olduğu bir yıl diliyorum. Mutlu yıllar!